Giải nghĩa 《 Mộng Trung Khách 》

Bài thơ《  Mộng Trung Khách 》

Tác giả: Lý Dục 李煜

Triều đại:  Nam Đường

Thể loại: Từ (cũng gọi là 'trường đoản cú', thể loại văn vần thời Đường, Tống ở Trung Quốc)

Tiếng Trung:

簾 外 雨 潺 潺

春 意 闌 珊

羅 裳 不 耐 五 更 寒

夢 裏 不 知 身 是 客

一 晌 貪 歡

獨 自 莫 憑 欄

無 限 江 山

別 時 容 易 見 時 難

流 水 落 花 春 去 也

天 上 人 間

Phiên âm:

Liêm ngoại vũ sàn sàn

Xuân ý lan san

La thường bất nại ngũ canh hàn

Mộng lý bất tri thân thị khách

Nhất hướng tham hoan.

Độc tự mạc bằng lan

Vô hạn giang san

Biệt thời dung dị kiến thời nan

Lưu thuỷ lạc hoa xuân khứ giả

Thiên thượng nhân gian.

Dịch nghĩa:

Bên ngoài liêm* mưa róc rách

Sắc xuân đã hết

La thường* cũng không chịu được cái lạnh canh năm

Trong mộng không biết mình ở trọ

Chỉ biết trộm hưởng vui vẻ nhất thời.

Một mình tựa vào lan can

Giang sơn vô tận

Chia tay thì dễ, gặp mới khó khăn

Nước chảy, hoa rơi, xuân qua

Bầu trời chốn nhân gian.

*Liêm: Cái màn treo cửa/ Tấm mành

*La thường: Áo tơ. La là một thứ dệt bằng tơ mỏng để mặc mát.  

Chính quyền Nam Đường, ở đó có bảo vật trời cho, nhân kiệt địa linh, một thời gian dài không bị ảnh hưởng của loạn lạc, cho nên kinh tế phồn vinh, cuộc sống an dật, Lý Dục là ông vua cuối cùng của Nam Đường.  

Triệu Khuông Dận kiến lập triều Tống ở phương bắc, cục diện Nam Đường đang hồi nguy cấp. Lý Dục hàng năm vẫn tiến cống cho triều Tống chỉ để cầu an. Cái lo lắng nhất của Lý Dục là làm sao cho an phận, sống qua ngày, không muốn làm vong quốc nô. Chỉ cần như thế nên Lý Dục đổi quốc hiệu là “Giang Nam quốc chủ”. Tống Thái Tổ gọi nhập triều, Lý Dục trước sau không dám mạo hiểm, sợ có đi mà không có về, cho nên luôn cáo bệnh để chối từ. Việc này khiến Tống Thái Tổ nổi giận: “Nhiều lần không đến, rõ ràng là cố ý kháng mệnh bất tuân. Nay ta sẽ đưa quân đánh dẹp cho hắn biết tay.”

Sau khi Nam Đường diệt vong, Lý Dục bị đưa tới Khai Phong, thủ đô của Bắc Tống. Tuy được phong hầu, nhưng chẳng khác gì tù giam lỏng. Hậu Chủ thường nhớ quê thương nước, cảm khái về cái vô thường của kiếp người.

Có một lần, Hậu Chủ nằm mộng, thấy mình vẫn còn là Hoàng đế, vẫn phong lưu thi tửu, trong mộng vẫn thấy hưởng lạc, vui vẻ vô cùng. Đột nhiên tỉnh giấc, tất cả giấc mộng đều trở thành hư không. Lúc ấy, ông ta mới chợt nhớ mình không còn là Hoàng đế nữa, đau khổ vô cùng, bèn viết một danh tác “Lãng đào sa”, bài thơ trên nằm trong số đó.

Sử dụng biện pháp nghệ thuật trình bày theo trật tự ngược, trước viết tỉnh mộng sau viết trong mộng. Lúc đầu nói mộng canh năm, la thường không ngăn được cái lạnh sáng sớm. Bên ngoài mảnh vải ấy là mưa xuân không ngừng rơi, là sự tịch mịch xuân tàn, hoàn cảnh này làm tăng thêm cảm giác thê lương đau khổ.

Trong lúc ngủ mơ dường như quên bản thân là tù binh, tựa hồ vẫn còn ở trong cung điện hoa mỹ nơi cố quốc, tham luyến khoảng khắc vui vẻ này.

Nói "Một mình tựa lan can" là bởi vì "Tựa vào lan can" mà không thấy "Giang sơn vô tận". "Nước chảy" Than vãn xuân quay về nơi nào, đây là chỉ xuân cũng kiêm luôn chỉ người, người trong bài từ thở dài nước chảy, hoa rơi, xuân qua người chết, nó không chỉ mùa xuân kết thúc mà còn ám chỉ một đời người sắp kết thúc.